Kurtlar ekosisteme kazandırıldı kavaklar yeniden büyüdü

• Yellowstone Milli Parkı’nda kurtların ekosisteme yeniden kazandırılmasıyla, 80 yıldır büyüyemeyen kavak fidanları ormanın tepe tabakasına ulaştı.

  Dünyanın simge milli parklarından Yellowstone’da, bir zamanlar yok edilen kurtların doğaya yeniden kazandırılması, ekosistemde çarpıcı bir dönüşümü tetikledi. 80 yıldır büyüyemeyen kavak ağaçları, ilk kez yeniden orman örtüsüne katılmaya başladı. Bu gelişme, doğadaki her türün birbirine nasıl bağlı olduğunu bir kez daha kanıtlıyor.
  
  Kurtlar yok oldu denge bozuldu
  1930’lu yıllarda yoğun avlanma, yaşam alanlarının daralması ve hükümet destekli itlaf programları nedeniyle Yellowstone’daki bozkurt nüfusu sıfıra indi. Yırtıcıların ekosistemden silinmesiyle birlikte geyik sayısı hızla arttı. Zirvede 18 bine ulaşan geyik nüfusu, park genelinde ot, çalı ve özellikle genç kavak fidanlarını tüketerek ormanların doğal yenilenmesini durma noktasına getirdi. 1990’larda yapılan araştırmalarda, bölgede genç kavak fidanlarına neredeyse hiç rastlanmadı. Sadece yaşlı ağaçların kaldığı, yeni neslin gelişemediği bu tablo, ekosistemdeki zincirleme bozulmanın açık bir göstergesiydi.
  
  Ekosistem yeniden canlandı
  1995 yılında Yellowstone’a yeniden bırakılan bozkurtlar, kısa sürede ekosistemde büyük bir dönüşüm başlattı. Kurtların avladığı geyik sayısındaki azalma, genç kavakların büyümesi için gereken ortamı yarattı. Oregon Eyalet Üniversitesi’nden ekolojist Luke Painter’ın liderliğindeki ekip, 2012’deki gözlemlerini 2025’te yeniden tekrarladığında, bazı bölgelerde genç kavakların ilk kez ormanın üst tabakasına ulaştığını kaydetti. Araştırmaya göre 87 farklı noktada yapılan gözlemlerde, alanların üçte birinde sağlıklı, uzun boylu genç kavaklar tespit edildi. Bu, 1940’lardan bu yana bölgede ilk kez gözlenen bir durumdu. Araştırmacılar, bu genç fidanların ormanın geleceği için kritik öneme sahip olduğunu vurguladı.
  
  Bu kez de bizon tehdidi…
  Her ne kadar kurtların geri dönüşü kavakların yeniden büyümesini sağlamış olsa da ekosistem tamamen istikrara kavuşmuş değil. Son yıllarda Yellowstone’da artan Amerikan bizonu nüfusu, genç kavaklar için yeni bir tehdit oluşturuyor. Geyiklerin aksine, bizonlar kurtlar tarafından daha az avlandığı için hızla çoğalabiliyor ve bu da bazı bölgelerde genç fidanların gelişimini kısıtlayabiliyor. Ekolojistler, kavakların yalnızca kendi türleri için değil; aynı zamanda kuşlar, böcekler, memeliler ve özellikle kunduzlar gibi çok sayıda tür için de yaşam alanı sağladığını hatırlatıyor. Kunduzlar, kavakları hem besin kaynağı olarak hem de baraj inşasında temel malzeme olarak kullanıyor. Bu nedenle kavakların yeniden ormana katılması, tüm ekosistemin direncini artırıyor.
  
  Yellowstone örneği ne söylüyor?
  Yellowstone örneği, doğadaki hiçbir türün diğerinden bağımsız olmadığını, her canlının ekosistemin işleyişinde kritik bir rol üstlendiğini gösteriyor. Kurtların geri dönmesiyle yalnızca kavaklar değil; çalılar, kuşlar, böcekler, kunduzlar ve hatta ayılar da yeniden hayat buldu. Bu da doğaya yapılan her müdahalenin zincirleme etkilere yol açabileceğini ve ekolojik dengenin yalnızca ‘koruma’ değil, aynı zamanda ‘onarma’ çabalarıyla da yeniden sağlanabileceğini ortaya koyuyor. Yellowstone’un hikâyesi, biyoçeşitliliğin korunması ve yeniden yabanlaştırma (rewilding) yaklaşımlarının önemini anlamak açısından güçlü bir örnek sunuyor. Doğayı yalnızca gözlemlemekle kalmayıp, ona aktif olarak alan tanımak gerektiğini hatırlatıyor.