Denizler için verilen sözler tarih yazabilir mi?

• BM Okyanus Konferansı umut verdi, ama asıl mesele: Bu sözlerin arkasından somut adımlar gelecek mi?

  Birleşmiş Milletler Okyanus Konferansı’nın üçüncüsü (UNOC3), Fransa’nın Nice kentinde, 60’tan fazla hükümet lideri ve yaklaşık 15 bin kişi katılımıyla 9-13 Haziran tarihleri arasında gerçekleşti. Konferansın en somut kazanımlarından biri, 2022’de kabul edilen Yüksek Denizler Antlaşması’na verilen uluslararası destek oldu. Antlaşma, ulusal sınırların ötesindeki deniz alanlarını koruma altına almayı ve deniz kaynaklarının sürdürülebilir kullanımını amaçlıyor.
  
  Yeni deniz koruma alanları ilan edildi
  Toplantıda deniz koruma alanları (MPA) da öne çıkan başlıklardan biriydi. Şu anda dünya okyanuslarının yalnızca yüzde 8’i koruma altında ve sadece yüzde 2.8’i ‘etkin biçimde’ korunuyor. Fransız Polinezyası, dünyanın en büyük deniz koruma alanını oluşturacağını açıkladı. Toplamda 5 milyon kilometrekarelik alanın 1.1 milyonu ‘tam koruma’ statüsünde olacak. Bu alanlarda yalnızca geleneksel balıkçılık, ekoturizm ve bilimsel araştırmalara izin verilecek.
  
  Derin deniz madenciliğine karşı küresel çağrı
  Konferansta en dikkat çeken çıkışlardan biri, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’dan geldi. Macron, derin deniz madenciliğini ‘çılgınlık’ olarak nitelendirdi ve küresel düzeyde bir moratoryum (erteleme) çağrısında bulundu. Bugüne dek 37 ülke, bu yıkıcı madencilik faaliyetlerine karşı moratoryum ya da duraklama çağrısını desteklediğini açıkladı. Bilim insanları, deniz tabanından yapılan madenciliğin okyanus ekosistemlerine geri dönülemez zararlar verebileceği uyarısında bulunuyor.
  
  Plastik kirliliğine karşı küresel antlaşma gündemi
  Plastik kirliliği de konferansın öne çıkan kriz başlıklarındandı. Her yıl 8 milyon tondan fazla plastik atığın denizlere karıştığına dikkat çeken uzmanlar, plastik üretimi ve tüketiminin tüm döngüsünü kapsayan bir uluslararası antlaşmanın şart olduğunu vurguladı. 95’ten fazla ülke, bu hedef doğrultusunda acilen harekete geçilmesi için çağrı yaptı. Ağustos ayında İsviçre’nin Cenevre kentinde yapılacak görüşmelerin, küresel plastik antlaşmasının temellerini atması bekleniyor.
  
  Umut var ama yeterli değil
  Mercan resiflerinin korunması, yerel topluluklarla iş birliği, balıkçılık uygulamalarının denetlenmesi ve okyanus tabanlı finansman modelleri gibi konularda da ilerleme kaydedildi. Ancak uzmanlar, somut eylem planları olmadan verilen sözlerin yeterli olmayacağı uyarısını yineliyor. UNOC3 umut verdi ama bu umutların tarihe geçip geçmeyeceği, bir sonraki adımda atılacak gerçek adımlara bağlı olacak.