COP30 onuncu gün kritik tartışmalara sahne oldu

• COP30’un onuncu günü, fosil yakıt çıkışı, uyum finansmanı ve karbon piyasalarında kritik tartışmalarla geçti. Gözler şimdi Türkiye ev sahipliğindeki COP31’e çevrildi.

  Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’nın (COP) onuncu günü, fosil yakıtlardan çıkış metni, Madde 6 tartışmaları, uyum finansmanı ve karbon piyasalarındaki bütünlük kriterleri etrafında yoğunlaşan sert müzakerelere sahne oldu. Günün diplomatik açıdan dikkat çeken ek gelişmesi ise COP31 ev sahipliği konusunda Türkiye ve Avustralya arasında süren görüşmelerin sonuçlanmasıydı; 2026’daki zirvenin Türkiye’de düzenlenmesi konusunda uzlaşı sağlandığı bildirildi.
  
  Madde 6 müzakerelerinde belirsizlik derinleşiyor
  Onuncu günde Paris Anlaşması’nın Madde 6.2 ve 6.4 mekanizmaları üzerindeki tartışmalar sertleşti. Bazı ülkeler, karbon piyasalarında daha sıkı bütünlük kuralları ve daha şeffaf muhasebe mekanizmaları talep ederken, bazıları aşırı detaylı kuralların ulusal egemenlik alanlarını daralttığını savundu. PACM (Paris Agreement Crediting Mechanism- Paris Anlaşması Kredilendirme Mekanizması) üzerindeki görüş ayrılıkları nedeniyle bazı dosyaların kapanması yine mümkün olmadı.
  
  ‘Daha fazla para, daha net mekanizma’ çağrısı
  BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, COP30’un onuncu gününde yaptığı açıklamada, uyum finansmanının yetersiz kaldığını vurgulayarak gelişmiş ülkeleri daha iddialı katkılar sunmaya çağırdı. Özellikle, en savunmasız ülkelerin ihtiyaç duyduğu kaynakların hâlâ karşılanmadığı, uyumdaki ilerlemenin nasıl ölçüleceğinin netleştirilemediği dile getirildi. Bu tartışmalar COP30’un kapanış metninin en zor başlıklarından biri olmaya devam ediyor.
  
  Karbon piyasalarında yeni girişimler
  Onuncu günde piyasaların geleceğini şekillendirecek önemli adımlar duyuruldu. Bu adımlar şöyle:
  • Singapur ve Malawi arasında yeni bir Madde 6 mutabakatı imzalandı.
  • Bangladeş, 2026’da uluslararası karbon ticaretine başlayabilmek için yeni bir karbon piyasası çerçevesinin ‘ön lansmanını’ yaptı.
  • Havacılık sektörü, CORSIA (Uluslararası Havacılık için Karbon Dengeleme ve Azaltma Programı) standartlarındaki belirsizlik nedeniyle artan riskleri gündeme getirdi.
  • Lüksemburg, doğa temelli çözümleri (NBS) destekleyecek yeni bir küresel NBS pazar yeri başlattı.
  
  COP31’e Türkiye ev sahipliği yapacak
  Brezilya ve Almanya arasında yaşanan kısa süreli diplomatik gerilim, Almanya’nın Amazon Koruma Fonu’na 1 milyar euro’luk yeni katkı açıklamasıyla yumuşadı. Bu durum, COP30’un doğa temelli çözümler ayağının hâlâ güçlü bir uluslararası ilgiyle ilerlediğini gösterdi. COP30 kritik eşiğe gelirken gözler Türkiye ev sahipliğindeki COP31’e çevriliyor
  COP30’un onuncu günü, müzakerelerin en sert başlıklarında ilerlemenin hâlâ kırılgan olduğunu gösterdi. Fosil yakıt geçişi, uyum finansmanı ve karbon piyasaları, Belem Paketi’nin kaderini belirleyecek üç ana eksen olarak öne çıktı. Bu itişmenin yaşandığı günlerde gelen önemli diplomatik haber ise COP31’in Türkiye’de düzenlenecek olması. Antalya’da yapılması planlanan zirve, Türkiye’nin iklim diplomasisinde daha görünür bir rol üstleneceğini gösteriyor. Hem COP30 sonuçları hem de COP31 hazırlıkları, önümüzdeki yılın iklim gündemini şimdiden şekillendirmeye başladı.
  
  
  
  Kaynakça
  Carbon Pulse – COP30: Roundup for Day 10 – Nov. 20 (2025)
  Karbon piyasaları, Madde 6 müzakereleri, uyum finansmanı ve orman politikalarına ilişkin teknik gelişmeler.
  Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC)
  COP30 resmi oturum programları, basın bilgilendirmeleri ve müzakere dökümleri.
  Brezilya Çevre ve İklim Değişikliği Bakanlığı – COP30 Basın Açıklamaları
  Uyum finansmanı çağrıları, doğa temelli çözümler ve ulusal duyurular.
  Uluslararası basın kaynakları (Guardian, Reuters – ilgili COP30 diplomasi haberleri)
  COP31 ev sahipliği konusundaki gelişmeler.