Finlandiya atık ısıyla şehirlerini ısıtıyor

• Finlandiya, yer altı veri merkezlerinden çıkan atık ısıyla şehirleri ısıtarak karbon salımını azaltıyor ve enerji maliyetlerini düşürüyor.

  Her gün gönderdiğimiz e-postalar, izlediğimiz diziler, kaydettiğimiz dosyalar… Hepsi bir yerde, durmaksızın çalışan sunucularda işleniyor. Bu dev dijital altyapı, düşündüğümüzden çok daha fazla ısı üretiyor ve çoğu yerde bu enerji boşa gidiyor. Ama Finlandiya, bu israfı avantaja çevirmenin yolunu buldu. Yer altındaki eski sığınaklara kurdukları veri merkezlerinden çıkan sıcaklığı, şehirlerin ısıtma sistemine entegre ederek on binlerce evi atık ısı aracılığıyla ısıtıyor. Böylece hem karbon salımını azaltıyor hem de enerji maliyetlerini düşürüyor. Dijitalin ısısıyla fiziksel dünyayı ısıtmak… İşte döngüsel ekonomiye ve iklim çözümlerine örnek bir model: Finlandiya’nın sıfır atık ısı vizyonu.
  
  Veri merkezlerinden radyatörlere… Sistem nasıl çalışıyor?
  Finlandiya’nın geliştirdiği bu modelin kalbinde, veri merkezlerinin 7/24 çalışırken yaydığı atık ısıyı şehir altyapısına entegre eden bir sistem var. Özellikle Espoo ve Helsinki gibi şehirlerde, yer altındaki veri merkezlerinde çalışan sunucuların soğutulması sırasında ortaya çıkan sıcak su (yaklaşık 75–90 °C), doğrudan bölgesel ısıtma sistemlerine aktarılıyor. Bu su, kent genelindeki radyatörlerden geçerek evleri ısıtıyor. Veri merkezlerinin eski askeri sığınaklar ve terk edilmiş madenler gibi yer altı alanlarına kurulması ise iki önemli avantaj sağlıyor:
  
  Doğal soğutma: Yer altındaki serinlik, yapay soğutma ihtiyacını azaltıyor.
  
  Enerji verimliliği: Soğutma sırasında oluşan sıcak suyun, dışarı salınmak yerine şehir altyapısına aktarılması sağlanıyor.
  
  Bu model, özellikle kuzey ülkelerinde kış aylarında kullanılan fosil yakıtlı ısıtma sistemlerine, sürdürülebilir bir alternatif sunuyor.
  
  Evler ısınıyor, karbon emisyonu düşüyor
  Finlandiya’nın atık ısı modelinin sonuçları dikkat çekici. İşte bunlardan bazıları:
  • Bir veri merkezi, Espoo kentinde 40.000 hanenin ısıtılmasını sağlıyor.
  • Microsoft’un Helsinki’de kurduğu merkez, şehir merkezindeki tarihi bölgeleri ısıtıyor.
  • Karbon salımı yılda yaklaşık 400.000 ton azalıyor.
  • Isınma maliyetlerinde yüzde 60’a varan düşüş sağlanıyor.
  • Helsinki’nin toplam ısı ihtiyacının yüzde 10’u yalnızca atık ısıdan karşılanıyor.
  Bu sayede veri merkezleri sadece dijital dünyanın hizmetinde değil fiziksel yaşam alanlarını da sürdürülebilir şekilde besleyen birer enerji kaynağına dönüşüyor.
  
  Daha az yakıt, daha az israf, daha çok akıl
  Geleneksel veri merkezleri, yüksek sıcaklıkları kontrol etmek için milyarlarca dolar harcayarak soğutma sistemleri kuruyor. Bu sistemler, büyük oranda dışarıya salınan, kullanılmayan ısı üretiyor. Diğer yandan, kış aylarında şehirler fosil yakıtla ısınıyor ve bu da iklim krizini besliyor. Finlandiya’nın sunduğu çözüm, bu sorunları tek bir altyapı kurgusuyla çözmeyi başarıyor:
  • Boşa giden ısı değerlendirilerek israf önleniyor.
  • Yakıt kullanımı azalarak karbon ayak izi küçülüyor.
  • Şehirlerin enerji maliyetleri düşüyor.
  Ayrıca, yer altı veri merkezleri siber güvenlik ve fiziksel güvenlik açısından da avantaj sunuyor. Eski sığınaklar hem dayanıklı hem de erişimi sınırlı alanlar oldukları için kritik veri altyapısı için ideal ortamlar yaratıyor.
  
  Geleceğin şehirleri için ilham verici bir model
  Finlandiya’nın bu uygulaması, dijitalleşme ve sürdürülebilirlik arasındaki ilişkiyi yeniden tanımlıyor. Artık sadece yenilenebilir enerji kaynaklarını artırmak değil; mevcut sistemlerden elde edilen atık enerjileri akıllıca değerlendirmek de hayati önem taşıyor. Atık ısıyı enerjiye çeviren bu yaklaşım, başta soğuk iklime sahip ülkeler olmak üzere tüm dünyaya yayılabilecek potansiyele sahip. Veri merkezlerinin büyümeye devam ettiği günümüzde, dijitalden gelen ısının şehir altyapılarına entegre edilmesi, enerji dönüşümünün kilit bileşenlerinden biri olabilir.
  
  Kaynakça:
  • Helen.fi – “Waste Heat Recovery”
  • Microsoft Finland – “Data Center Heat Recovery Program”
  • Fortum – “District Heating with Recovered Heat”
  • YLE News – “Helsinki Heats Up Homes with Data Center Waste Heat”