Bilim insanlarından Dartington Deklarasyonu

• Bilim insanları, Dartington Deklarasyonu'nda iklim krizine karşı düşük karbonlu teknolojilere geçiş ve sera gazı emisyonlarında kesinti çağrısı yapıyor.

  Yüzlerce bilim insanı, dünya liderlerini ve politika yapıcıları iklim değişikliği konusunda ‘hemen ve hızlı hareket etmeye’ çağıran bir bildiri yayımladı. Dartington Bildirgesi, 2030’a kadar sera gazı emisyonlarının 2010 seviyelerine kıyasla yarıya indirilmemesi ve 2050’ye kadar net sıfır seviyesine ulaşılmaması halinde insanlığın ‘tehlike bölgesine' itilmiş olacağını savunuyor. Exeter Üniversitesi ve İngiltere WWF (Dünya Doğayı Koruma Vakfı) koordinasyonunda hazırlanan bildirge, kısa süre önce yayımlanan ve dünyanın ilk felaket düzeyindeki iklim eşik noktasına ulaştığı konusunda uyaran ‘Küresel Devrilme Noktaları Raporu 2025’in ardından geldi. Raporda, mercan resiflerindeki ‘benzeri görülmemiş çöküş’ iklim eşiği olarak nitelendirilmişti. Şu ana kadar bildirgeyi 583 bilim insanı ve doktora veya daha yüksek derecelere sahip 579 destekçi imzaladı.
  
  ‘Gezegenin geleceği dengede’
  Bildirgede, ‘Politika yapıcılar ve sivil toplum, daha fazla yıkıcı eşik noktasını önlemek ve olumlu eşik noktalarının fırsatlarını değerlendirmek için birlikte hareket etmeli. Gezegenin geleceği dengede. Hangi yöne devrileceği, bugün ve önümüzdeki yıllarda atacağımız adımlara bağlı’ vurgusu yapıldı. Bilim insanları bildiride küresel sera gazı emisyonlarında ‘benzeri görülmemiş’ kesintiler yapılması çağrısında bulunuyor. Bu da fosil yakıtlardan alternatiflere hızlı bir geçiş olmadan mümkün değil. Birleşmiş Milletler’e göre fosil yakıtlar, küresel iklim değişikliğinin açık ara en büyük nedeni. Fosil yakıtlar, dünya sera gazı emisyonlarının yaklaşık yüzde 68’ini ve tüm karbondioksit emisyonlarının neredeyse yüzde 90’ını oluşturuyor. Fosilsiz bir geleceğe dair umutlar ise geçen ay Brezilya'da düzenlenen iklim zirvesi COP30’da (Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı) darbe aldı. Nihai anlaşmada fosil yakıtların tamamen aşamalı olarak kaldırılmasına yönelik yol haritası müzakereleri yer almadı. Bununla birlikte, daha iddialı bazı ülkeler COP sürecinin dışında bir fosil yakıt sonlandırma planı için baskı yapmaya devam ediyor.
  
  Karbon yutakları zarar görürse depoladıklarını atmosfere salabilir
  Bildirge ayrıca ormanlar gibi doğal karbon yutaklarının korunması ve iyileştirilmesi yoluyla atmosferden karbonun sürdürülebilir biçimde uzaklaştırılmasının hızlandırılmasını talep ediyor. Eğer karbon yutakları zarar görür veya yok edilirse, depoladıkları karbonu atmosfere geri salabilirler. Bu durum, daha önce ‘Dünyanın akciğerleri’ olarak adlandırılan Amazon ormanlarının bazı bölgelerinde ve Afrika ile Güneydoğu Asya’daki birçok ormanda şimdiden yaşandı. Toprak da bir başka karbon yutağı. Sadece üstteki bir metre toprak tabakası, 2800 gigatonun üzerinde karbon depoluyor. Ancak mevcut toprak bozulması oranları, her yıl 4.81 milyar ton karbondioksitin atmosfere salınması riskini doğuruyor. Bu rakam, ABD’nin yıllık emisyonlarıyla neredeyse aynı seviyede.
  
  Paris Anlaşması’nın 1.5°C hedefi aşılmayabilir
  Bildiride bilim insanları, dünya liderlerine düşük karbonlu teknolojilere ve davranışlara geçişi hızlandırabilecek ‘Olumlu eşik noktalarını’ tetiklemeye odaklanmaları çağrısında bulunuyor. Böylece Paris Anlaşması’nın 1.5°C hedefi aşılmayabilir. Buna bir örnek olarak da güneş enerjisinin düşen maliyeti ve hızlı yaygınlaşması ile batarya depolama teknolojileri gösteriliyor.